Bijen
Info over bijen
Bijen zijn gevleugelde insecten die nauw verwant zijn aan wespen en mieren, en staan bekend om hun cruciale rol in de bestuiving en, in het geval van de westerse honingbij, om de productie van honing. Er zijn meer dan 20.000 bijensoorten verdeeld over zeven erkende families. Sommige bijen, zoals honingbijen, hommels en angelloze bijen, leven in sociale kolonies, terwijl de meerderheid, meer dan 90%, solitair leeft, waaronder soorten zoals metselbijen, timmermansbijen, bladsnijderbijen en zweetbijen.
Voedsel
Bijen voeden zich met nectar en stuifmeel, waarbij nectar vooral dient als energiebron en stuifmeel als bron van eiwitten en andere voedingsstoffen, voornamelijk voor hun larven. Hun natuurlijke vijanden zijn onder andere primaten en vogels zoals bijeneters, evenals insectenroofdieren zoals libellen.
Bestuiving
Bijen zijn de belangrijkste bestuivers en essentieel voor de biodiversiteit waarvan ons leven afhankelijk is. Ze leveren waardevolle producten zoals honing, koninginnengelei, stuifmeel en bijenwas. Het rapport van 2019 van het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES) benadrukt dat heilige teksten in alle grote wereldreligies de belangrijke rol van bijen voor menselijke samenlevingen door de eeuwen heen onderstrepen.
Bijenhouderij is ook een belangrijke inkomstenbron voor veel mensen op het platteland. Volgens IPBES is de westerse honingbij wereldwijd de meest verspreide beheerde bestuiver, met meer dan 80 miljoen bijenkorven die jaarlijks ongeveer 1,6 miljoen ton honing produceren.
Bestuivers dragen direct bij aan voedselzekerheid; volgens experts van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties is een derde van de wereldvoedselproductie afhankelijk van bijen. Wanneer dieren en insecten stuifmeel van bloemen verspreiden, kunnen planten, waaronder veel voedselgewassen, zich voortplanten. Hoewel ook vogels, knaagdieren, apen en zelfs mensen bijdragen aan bestuiving, zijn insecten, waaronder bijen, de meest voorkomende bestuivers.
Bedreiging
Helaas worden bijen en andere bestuivers zoals vlinders, vleermuizen en kolibries steeds meer bedreigd door menselijke activiteiten. De bijenpopulaties zijn wereldwijd afgenomen door habitatverlies, intensieve landbouwpraktijken, veranderende weerpatronen en het overmatige gebruik van landbouwchemicaliën zoals pesticiden. Dit vormt een bedreiging voor cruciale plantensoorten die essentieel zijn voor het menselijk welzijn en levensonderhoud.
Ook luchtvervuiling lijkt bijen te beïnvloeden. Voorlopig onderzoek suggereert dat luchtverontreinigende stoffen de geurstoffen die planten uitstoten, en die bijen gebruiken om voedsel te vinden, verstoren. Dit leidt tot verminderde efficiëntie bij het foerageren en bestuiven.
Bijen kweken
Hoewel de meeste bestuivers in het wild leven, brengt de massale kweek en het grootschalige transport van bestuivers risico’s met zich mee voor de overdracht van ziekteverwekkers en parasieten. Betere regulering van hun handel kan, volgens het IPBES-rapport, het risico op onbedoelde schade verminderen.
Positieve ontwikkeling
Er zijn echter ook positieve ontwikkelingen. In mei 2018 handhaafde de Europese Unie een gedeeltelijk verbod op drie neonicotinoïde insecticiden om de bedreiging voor bijen en het bredere ecosysteem te verminderen. Bovendien komen wereldleiders in augustus bijeen in Kunming, China, tijdens de VN-biodiversiteitsconferentie (COP 15) om te werken aan een biodiversiteitskader voor de periode na 2020, met als doel onder andere een reductie van pesticiden met minstens tweederde tegen 2030.
Volgens Marieta Sakalian, biodiversiteitsspecialist bij het UN Environment Programme (UNEP), kunnen het vergroten van gewasdiversiteit en het behoud van habitats bijdragen aan het tegengaan van klimaatverandering en het bevorderen van biodiversiteit. Regeringen spelen hierin een cruciale rol.
Wereld bijendag
Om aandacht te vestigen op het belang van bestuivers en hun bescherming, heeft de VN 20 mei uitgeroepen tot Wereldbijendag. Deze dag valt samen met de geboortedag van Anton Janša, een Sloveense pionier in de moderne bijenteelt in de 18e eeuw, die bijen prees om hun harde werk en geringe behoeften.
Bij, foto van Joke van Buel 🙂
Voor meer informatie over honingbijen zie: Imkerpedia
Voor meer informatie over wilde bijen zie: www.wildebijen.nl
